قدیمی ترین آهنگسازان ایرانی

ابوالحسن صَبا موسیقی‌دان، آهنگساز، نوازنده و آموزگار موسیقی اهل ایران بود. او در طولِ چهل سال فعالیت حرفه‌ای‌اش به آهنگسازی، طراحی شیوه‌های نوین نوازندگی، گردآوری ردیف، تألیف کتاب‌های آموزشی و تربیت شاگردانی سرشناس پرداخت و از این رو هنرمندی تأثیرگذار در رشد جریان‌های موسیقی در ایران شناخته می‌شود. وی با اصول علمی موسیقی غربی آشنایی کامل داشت و در عین حال بر گسترش و پیشرفت موسیقی سنتی و محلی ایران تمرکز داشت. از وی به‌خاطر نوآوری‌ها و تحولاتی که در موسیقی ایران پدید آورد، با عنوانِ «نیمای موسیقی ایرانی» یاد می‌شود و مدتی که در این عرصه حضور داشته‌است را «دوران طلایی موسیقی» نام نهاده‌اند.

هرمز فرهت آهنگ‌ساز و موسیقی‌شناس ایرانی مقیم ایرلند بود. کتاب دستگاه در موسیقی ایرانی نوشته او از مهمترین کتاب‌ها به زبان انگلیسی دربارهٔ موسیقی کلاسیک ایران است. وی موسیقی شماری از فیلم‌های سینمای ایران از جمله جنوب شهر، گاو، پستچی، دایره مینا، و آرامش در حضور دیگران را ساخته‌است. او سال‌ها رئیس دانشکده موسیقی دانشگاه دوبلین بود.

علی تجویدی نوازندهٔ ویلن و سه‌تار، آهنگساز، پژوهشگر و نویسندهٔ اهل ایران بود.

درویش‌خان با نام اصلی غلامحسین درویش از هنرمندان نامی و استادان موسیقی سنتی ایرانی در اواخر دوره قاجاریان است که از افراد صاحب سبک و تأثیرگذار بر موسیقی ایرانی در این دوره به‌شمار می‌رود. از او آثار مشهوری مانند تصنیف بهار دلکش، تصنیف ز من نگارم و چند رنگ و پیش‌درآمد به‌جا مانده‌است. درویش‌خان همچنین رهبر ارکستر کنسرت‌های انجمن اخوت که به حمایت صفاعلی ظهیرالدوله انجام می‌شد، بود. از او دو صفحه با همکاری چند نوازنده و خواننده دیگر نیز به‌جا مانده‌است. وی را از ایجادکنندگان و گسترش‌دهندگان پیش‌درآمد در موسیقی ایرانی می‌دانند. همچنین درویش‌خان به عنوان نخستین قربانی سوانح رانندگی در ایران شناخته می‌شود.

علینقی وزیری مشهور به کلنل وزیری ، موسیقی‌دان ایرانی و از پیشگامان آهنگسازی برای اجرای ارکستری موسیقی ایرانی بود. وی به جهت تأثیرات عمده‌ای که بر موسیقی سنتی ایران گذاشت، از جمله ایجاد روشی برای نت‌نویسی و شیوهٔ تدوین ردیف شهرت دارد.

استاد امیر همایون خرم ، نوازندهٔ ویلن، موسیقی‌دان و آهنگساز اهل ایران بود. او یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران بود. همایون خرم از بزرگترین آهنگسازان ایرانی و خالق ملودی های بی نظیری مثل *غوغای ستارگان ، *افسانه شیرین, *رسوای زمانه ٫ *تو ای پری کجایی ، *آوای خسته دلان ، *شهزاده رویا، *پیک سحری، *طاقتم ده( ساغرم شکسته ساقی ) ، * ز کوی بلاکشان ، و ده ها اثر جاودانه دیگر است و تاثیر زیادی در موسیقی ایرانی داشته است. وی با خوانندگان سرشناس زمانه خود از جمله مرضیه ، الهه ، دلکش ، حسین قوامی ، مهستی ، هایده ، شجریان ، گلپا و دیگر خوانندگان بزرگ همکاری داشت به طوری که پروین از خوانندگان انحصاری ترانه های خرم محصوب میشد. همچنین خرم با جواد معروفی ، علی تجویدی ، فرهنگ شریف ، جلیل شهناز ،پرویز یاحقی ، انوشیروان روحانی ، فریدون حافظی و دیگر موسیقی دانان زمانه خود دوستی و همکاری بسیار زیادی داشت. همایون خرم با ساختن زیبا ترین نغمه ها در تمامی دستگاه ها از سه گاه تا بیات ترک از بزرگترین موسیقی دانان تاریخ ایران محسوب میشود و او را خالق جاودانه ترین ترانه ها می نامند.

احمد پِژمان آهنگساز و موسیقی‌دان اهل ایران است. وی به‌عنوان یکی از آهنگسازان سرشناسِ موسیقی کلاسیک در ایران، آثار زیادی طی فعالیت‌های هنری خود در فرم‌های شناخته‌شدهٔ غربی مانند: سمفونی، اپرا، باله، راپسودی، اوراتوریو، پوئم سمفونیک و دیگر شیوه‌ها، با تأثیر از موتیف‌ها و تم‌های ایرانی خلق کرده‌است و از موسیقی‌دانان صاحب سبک در ادبیات موسیقی معاصر ایرانی به‌شمار می‌آید.